Ráđđehus mearridii stáhtaráđi badjelmearálaš čoahkkimis otne cuoŋománu 7. beaivve joatkit rádjagohcima gaskaboddosaš máhcaheamis sisrájáide dahkkon mearrádusa sihke johtalusa ráddjema fámus orruma. Fámus orrunáigi jotkojuvvui 14.4.-13.5.2020.

Ráđđehusa ulbmilin lea ain geahpedit johtima Ruoŧa ja Norgga vuostásaš rájá alde leahkki lunddolaš barggus johtinviidodagas. Dás ovddos lea lobálaš dušše vealtameahttun bargomátkejohtalus, ja bargis galgá leat bargoaddi addán duođaštus barggu vealtameahttunvuođas.

Váldonjuolggadussan lea, ahte sisrájáid badjel Supmii boahtti buot olbmot leat Suomas orruma áigge geatnegasat čuovvut Suoma dearvvasvuođavirgeoapmahaččaid rávvagiid ja bissut karantena vástideaddji dilis 14 jándora áigge Supmii maŋimuš boahtima rájes.

Gáibádus bissumis 14 jándora karantena vástideaddji dilis ii guoskka vealtameahttun vuosttasdikšuma ja gádjundoaimma bargoveaga dahje gálvojohtalusa fievrrideaddjiid. Ráđđehus maiddái doarjala bargoaddiide, ahte dát čielggadivčče vugiid geahpedit bargiid rájá badjel johtima ovdamearkan fállamiin orrunsaji bargiide barggus johtinbáikegottis.

Suoma vuostásaš eanarájás Ruoŧa ja Norgga bealde barggus johtti suopmelaččat galget leat karantena vástideaddji dilis sin orodettiin Suoma bealde. Spiehkastahkan váldonjuolggadussii bargit sáhttet dáinna eavttuin joatkit barggus johtima karantenarávvagiid čuovvumiin.

Ruoŧas dahje Norggas Supmii boahtti bargit galget čuovvut rávvagiid (THL) njoammunriskka geahpedeamis ja leat karantena vástideaddji dilis vejolašvuođaid mielde nu Suomas go ruovttus orodettiin.

Suopma atná lassin vealtameahttumin, ahte Ruoŧŧa rávve dearvvasvuođadikšunbargiid buoret suddjemii ja lasiha dáid olbmuid testema. Lassin Ruoŧŧa lea čatnasan dasa, ahte Norrbotten leana buohccedikšunkapasitehta (mielde intensiivadikšunkapasitehta) sáhttá fállat suopmelaš buohcciid dikšumii. Lea maiddái vejolaš, ahte epidemiija vearránettiin bargiin ii leat šat vejolašvuohta johtit rájá badjel.

Suopma čuovvu dávdadili ovdáneami dárkilit ja lea ráhkkanan dárbbu mielde ain ráddjet rádjajohtalusa.

Ráđđehus ávžžuha, ahte dámpajohtalusa bileahttavuovdin loahpahuvvo 11.4. rájes

Ráđđehus ávžžuha Supmii Ruoŧas, Viros ja Duiskkas johtti dámpafitnodagaid loahpahit olmmošjohtalusa bileahttavuovdima dámppaide, mat vulget 11.4.2020 dahje das maŋŋá earret gálvo- ja ráktajohtalusa. Ávžžuhus lea fámus 13.5.2020 rádjai.

Ålándda dilli

Ráđđehus geatnegahttá sosiála-ja dearvvasvuođaministeriija fuolahit das, ahte Ålándda buohcceviesu doaibman sihkkarasto oktasašbarggus Ålándda eanangotti stivrrain. Dárbbašuvvon doaktárat lágiduvvojit nannán-Suomas Ålándii ja boahtti bargiid doarvái buorre ruoŧagiela dáidu sihkkarasto. Turkus doaibmi FinnHEMS:a helikopter bálvala maiddái Ålándda.

Doavtterhelikoptera pilohtat, mat leat Ålándda anus, gullet vuosttasdikšun- ja gádjunbargiide, geaid gáibádus 14 jándora karantena vástideaddji dilis bissumis ii guoskka.
Ovdalis máinnašuvvon linnjádemiid ollašuhttima maŋŋá eará vealtameahttun ja vuođustallon olmmošjohtalus lea ain vejolaš girdinoktavuođain Tukholmas, Helssegis ja Turkus Maarianhaminai. Olmmošjohtalus dámpajohtalusa oktavuođain Ålánddas nannán-Supmii lea ain vejolaš.

Eará vealtameahttun johtalus livčče servodaga doaibmevašvuođa dahje fuolahussihkkarvuođa dáfus mearkkašahtti barggut, mat eai gierdda ádjáneami.

Linnjádemiid ollašuhttima maŋŋá lea ain vejolaš fuolahit Ålánddas leahkki, dearvvasvuođafuolahussii globálaččat vealtameahttun dárbašiid dehe reaidduid buvttadeami joatkašuvvamis. Vealtameahttun bargomátkejohtalus lea ain vejolaš karantenarávvagiid čuovvumiin. 

Haldâttâs linjij räjijotoluv čovgimist Ruotâ- já Taažâ vuástásii rääjist -  Åland pyecceetipšo torvejuvvoo

Haldâttâs meridij paijeelmiärálii staatârääđi čuákkimist onne cuáŋuimáánu 7. peeivi juátkiđ räjikocceem koskâpuddâsii maacâtmist sisraajijd tohhum miärádâs sehe jotoluv raijim vyeimistorroom. Vyeimistorroomäigi juátkoo 14.4.–13.5.2020.

Haldâttâs ulmen lii ain kepidiđ jotteem Ruotâ já Taažâ koskâsii rääjist orroo luándulii pargoostjotteemkuávlust. Täst ovdâskulij syevih tuše aaibâs velttidmettum pargomätkijotoluv, já pargest kalga leđe pargoadeleijee čujottem tuođâštus pargo velttidmettumvuođâst.

Váldunjuolgâdus lii, ete puoh sisraajij rasta Suomân puáttee ulmuuh láá Suomâst orroom ääigi kenigittum nuávdittiđ Suomâ tiervâsvuođâvirgeomâhái ravvuid já pissoođ karanteen västideijee tiileest 14 pirrâmpeivid Suomân puáttim rääjist.

Vátámâš pisomist 14 pirrâmpeivid karanteen västideijee tiileest ij kuoskâ velttidmettum vuosâtipšo já kááijumtooimâ pargeid tâi täävvirjotoluv jođettempargeid. Haldâttâs meid kiäsá pargoadeleijeid, ete sij selvâttiččii vuovijd kepidiđ pargei jotteem rääji rasta ovdâmerkkân nuuvt, ete uárnejeh pargeid ijâstâllâmsoojijd pargoostjotteempäikkikoddeest.

Suomâ vuástásii eennâmrääjist Ruotâ já Taažâ peln pargoost jottee syemmiliih kalgeh leđe karanteen västideijee tiileest, ko sij láá Suomâ kuávlust. Spiekâstâhhân váldunjuolgâdusâst pargeeh sättih toin iävttoin juátkiđ pargoostjotteem, ete nuávditteh karanteenravvuid.

Ruotâst tâi Taažâst Suomân puáttee pargeeh kalgeh nuávdittiđ ravvuid (THL) njuámmumriiskâ kepidem várás já orroođ karanteen västideijee tiileest máhđulâšvuođâi mield nuuvt Suomâst ko meid pääihist.

Suomâ ana meid velttidmettumin tom, ete Ruotâ rävvee tiervâsvuođâhuolâttâspargeid pyereeb suoijiimân já lasseet iskosij väldim taan persovnjuávhust. Toos lasseen Ruotâ lii čonâdâttâm toos, ete Norrbotten lääni pyecceetipšokapasiteet (meid piähtutipšomkapasiteet) puáhtá faallâđ syemmilij pyeccei tipšomân. Lii meid máhđulâš, ete ko epidemia ovdán, te pargeeh iä innig puávtáččii jotteeđ rääji rasta.

Suomâ čuávu tárkká tavdâtile ovdánem já lii varriidâttâm táárbu mield ain raijiđ räjijotoluv.

Haldâttâs avžuut tamppâjotoluv lippuvyebdim joskâm 11.4. rääjist                                                                               

Haldâttâs avžuut, ete Suomân Ruotâst, Virost já Saksast puáttee tamppâfinnoduvah jaskeh persovnjotoluv lippuvyebdim tamppáid, moh vyelgih 11.4.2020 tâi ton maŋa eereeb täävvir- já rahtijotolâh. Avžuuttâs lii vyeimist 13.5.2020 räi.

Åland tile

Haldâttâs kenigit sosiaal- jâ tiervâsvuođâministeriö huolâttiđ tast, ete Åland pyecceeviäsu toimâ torvejuvvoo oovtâstpargoost Åland eennâmkode stivráin. Tárbuliih tuáhtáreh uárnejuvvojeh nannaam-Suomâst Ålandân já puáttee pargei kelijdeijee ruotâkielâ máttu visásmittoo. Turkust tuáimee FinnHEMS helikopter palvâl meid Åland.

Åland kiävtust orroo tálhudemhelikopter kirdeeh kuleh vuosâtipšo- já kááijumpargeid, kiäid vátámâš 14 pirrâmpeivid karanteen västideijee tiileest pisomist ij kuoskâ.
Ovdil mainâšum linjimij olášuttem maŋa eres velttidmettum já vuáđustâllum persovnjotolâh lii ain máhđulâš kiäinukirdemijn Tukholmast, Helsigist já Turkust Maarianhaminan. Persovnjotolâh tamppâjotoluv kiäinuin Ålandist nannaam-Suomân lii ain máhđulâš.
Eres velttidmettum jotolâh ličij ohtsâškode toimâm tâi huolâttâsvisesvuođâ tááhust merhâšittee pargoh, moh iä kierdâ ájánem.
Linjimij olášuttem maŋa lii ain máhđulâš huolâttiđ Ålandist orroo, tiervâsvuođâhuolâttâsân maailmvijđosávt kriittâlii piergâspyevtittem jotkuumist. Velttidmettum pargomätkijotolâh lii ain máhđulâš, ko nuávditteh karanteenstivrim.

Halltõs linnjii raajj-jååttlõõǥǥ čouggmõõžžin Ruõcc da Taarr vuâsttsaž raajâst - Ålaand puõccihååid staanât

Täʹbbe njuhččmannu 7. peeiʹv halltõs tuʹmmji pâiʹlmeärrsaž riikksuåvtõõzz išttmõõžžâst juäʹtǩǩed raajjvalvvmõõžž kõskkpoddsaž maacctummšest siiʹsǩraajid tuejjuum tuʹmmstõõǥǥ di jååttlõõǥǥ rääʹjtummuž viõǥǥâståårrmõõžž. Viõǥǥâståårramääiʹj jueʹtǩǩeš 14.4.–13.5.2020.
 

Halltõõzz täävtõssân lij õinn uuʹcceed liikkummuž luândlaž tuâjastjååʹttemvuuʹdest, kååʹtt lij Ruõcc da Taarr vuâsttsaž raajâst. Tåʹlǩ vieʹltʼteʹmes tuâjjmäʹtǩǩjååttlõk lij vueiʹtlvaž pueʹttiääiʹjest, da tuâjjlast âlgg leeʹd tuâjjuʹvddi uʹvddem tuõđštõs tuâj vieʹltʼteʹmesvuõđâst.

Väʹlddvuâkkõssân lij, što puk siiʹsǩraaji rââst Lääʹddjânnma pueʹtti oummu lie Lääʹddjânnmest åårrmõõžžâz ääiʹj õõlǥtum jääʹǩǩted Lääʹddjânnam tiõrvâsvuõttveʹrǧǧniiʹǩǩi vuäppõõzzid da põõššâd karanteeʹn vaʹstteei åårrmõõžžin 14 suutk ääiʹj mââimõs Lääʹddjânnma pueʹttmest looǥǥeeʹl.

Õõlǥtõs põõššmest 14 suutk karanteeʹn vaʹstteei åårrmõõžžin ij kuõsk vieʹltʼteʹmes vuõsshååid da peälštemtuåim tuâjjlaid leʹbe täʹvverjååttlõõǥǥ voozzâmtuâjjlaid. Halltõs ännââtt še tuâjjuʹvddjin, što täk seʹlvteʹče naaʹlid uuʹceed tuâjjlai raaj rââst liikkummuž ouddmiârkkân jäʹrjsteeʹl instummuž tuâjastjååʹttempäiʹǩǩ-kååʹddest.

Lääʹddjânnam vuâsttsaž mäddraajâst Ruõcc da Taarr peäʹlnn tuâjast jooʹtti läʹddla âʹlǧǧe leeʹd karanteeʹn vaʹstteei åårrmõõžžin, ko sij lie Lääʹddjânnam vuuʹdest. Čoʹrstõkkân väʹlddvuâkkõʹsse lij, što tuâjjla vuäiʹtte täin oudldõõzzin juäʹtǩǩed tuâjastjååttmõõžž karanteeʹnvuäʹpstõõzz jääʹǩǩteeʹl.

Ruõccâst da Taarrâst Lääʹddjânnma pueʹtti tuâjjla âʹlǧǧe jääʹǩǩted  vuäʹpstõõzz (THL) njuämmamriisk uuʹccummšest da leeʹd karanteeʹn vaʹstteei åårrmõõžžin vuäittmõõžži mieʹldd, ko lie nuʹtt Lääʹddjânnmest ko še põõrtâst.

Lääʹddjânnam vuäinn lââʹssen vieʹltʼteʹmmen, što Ruõcc vuäʹppast tiõrvâsvuõtthååid tuâjjlaid pueʹrab suõjjõõttmõʹšše da lââʹzzat täi ooumažjoouki teʹsttjummuž. Lââʹssen Ruõcc lij čõnnõõttâm tõõzz, što Norrbotten lääʹn puõccihåiddamkapasiteeʹtt (mieʹldd looǥǥeeʹl viõhsshåiddamkapasiteeʹtt) vueiʹtet taʹrjjeed lääʹdd puõccji håiddma. Lij vueiʹtlvaž še, jõs epidemiavueʹǩǩ huânnan, što tuâjjlain ij teänab leʹčče vueiʹttemvuõtt jååʹtted raaj rââst.

Lääʹddjânnam seuʹrrai tauddvueʹjj ouddnummuž tääʹrǩeld da lij valmštõõvvâm taarb mieʹldd õinn rääʹjted raajj-jååttlõõǥǥ.

Halltõs siâzztââll jõskkâd kaaupšeʹmen päärhåʹdjååttlõõǥǥ liippid 11.4. ääʹljeeʹl                                                

Halltõs siâzztââll Lääʹddjânnma Ruõccâst, Virost da Saksslajânnmest jooʹtti päärhåʹdõhttõõzzid jõskkâd kaaupšeʹmen ooumažjååttlõõǥǥ liippid päärhooʹdid, kook vuejjle 11.4.2020 leʹbe tõn mâŋŋa lokku vääʹldǩani täʹvver- da frahttjååttlõõǥǥ. Siâzztõs lij viõǥǥâst 13.5.2020 räjja.

Ålaand vueʹǩǩ

Halltõs õõlǥat sosiaal- da tiõrvâsvuõttministeria ââʹnned huõl tõʹst, što Ålaand puõccipõõrt tuåimmjummuž staaneet õhttsažtuâjast Ålaand mäddkååʹdd halltõõzzin. Taarbšum dåhttrid jäʹrjstet maadd-Lääʹddjânnmest Ålaʹndde da pueʹtti tuâjjlai riʹjttjeei ruõccǩiõl silttõõzz ainsmââʹttet. Turku-gåårdest tuåimmjeei FinnHEMS helikopter kääzzkâstt še Ålaand.

Tälkkamhelikopteeʹr, kååʹtt lij Ålaand ââʹnnmest, piloott koʹlle vuõsshåidd- da peälštemtuâjjlaid, koid ij kuõsk õõlǥtõs 14 suutk karanteeʹn vaʹstteei åårrmõõžžin põõššmest.
Ooudpeäʹlnn peäggtum linnjummši teâuddmõõžž mâŋŋa jeeʹres vieʹltʼteʹmes da vuâđđõttum ooumažjååttlõk lij õinn vueiʹtlvaž ǩirddum ǩeʹrddemvuârain Tukholmast, Heʹlssnest da Turkust Maarianhaminaaʹje. Ooumažjååttlõk päärhåʹdjååttlõõǥǥ ǩeäinain Ålaandâst maadd-Lääʹddjânnma lij õinn vueiʹtlvaž.

Õhttsažkååʹdd tuåimmjummuž leʹbe huõllainsmâttmõõžž peäʹlest miârkteei tuâj, kook jie vueiʹt vueʹrdded, leʹčče jeeʹres vieʹltʼteʹmes jååttlõk.
Linnjummši teâuddmõõžž mâŋŋa lij õinn vueiʹtlvaž ââʹnned huõl tiõrvâsvuõtthuõʹlle globaalânji kriittlaž neävvpuuʹtʼtõõzz juätkkjummšest, mii sâjjdââtt Ålaʹndde. Vieʹltʼteʹmes tuâjjmäʹtǩǩjååttlõk lij õinn vueiʹtlvaž karanteeʹnvuäʹpstõõzz jääʹǩǩteeʹl.